തൃക്കവിയൂര്‍ മഹാദേവക്ഷേത്രം ‍

കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും പുരാതനമായ മഹാക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നാണ് തൃക്കവിയൂര്‍ മഹാദേവക്ഷേത്രം. പത്തനംതിട്ട ജില്ലയില്‍ തിരുവല്ല നഗരത്തില്‍ നിന്നും ആറുകിലോമീറ്റര്‍ കിഴക്കുമാറി സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഈ മഹാക്ഷേത്രം പ്രതിഷ്ഠാമാഹാത്മ്യം കൊണ്ടും ചരിത്രപ്രാധാന്യം കൊണ്ടും ശില്പഭംഗികൊണ്ടും പുരാതനകാലം മുതലേ അതീവപ്രസിദ്ധമാണ്.

പാര്‍വതീസമേതനായി സുപ്രസന്നനായിരിക്കുന്ന മഹാദേവനാണ് തൃക്കവിയൂരിലെ മുഖ്യപ്രതിഷ്ഠ. ഐതിഹ്യപ്രകാരം സീതാസമേതനായ ശ്രീരാമചന്ദ്രനാണ് കവിയൂരില്‍ ശിവപ്രതിഷ്ഠനടത്തിയത്. തെക്കേ നടയില്‍ ദക്ഷിണാമൂര്‍ത്തിയും ഗണപതിയും പടിഞ്ഞാറേ നടയില്‍ ശ്രീമൂലരാജേശ്വരിയും കുടികൊള്ളുന്നു. നാലമ്പലത്തിന്റെ വടക്കുകിഴക്കേ കോണില്‍ വളരെ ലളിതമായ ചതുരശ്രീകോവിലില്‍ രാമഭക്തനായ ആഞ്ജനേയസ്വാമി കുടികൊള്ളുന്നു. ഭാരതത്തിലെ തന്നെ ഏറ്റവും പ്രസിദ്ധമായ ആഞ്ജനേയക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നാണ് ഇത്. മതില്ക്കകത്ത് വടക്കു കിഴക്കുഭാഗത്തായി ഹനുമാന്‍ സ്വാമിയുടെ കൊണ്ടു പവിത്രമായ ഇലഞ്ഞിമരം നിലകൊണ്ടിരുന്ന തറയിലായി നാഗരാജാവിന്റെയും നാഗയക്ഷിയുടെയും പരിവാരസമേതമുള്ള സാന്നിദ്ധ്യമുണ്ട്. മതില്‍ക്കെട്ടിനു വെളിയില്‍ വടക്കു പടിഞ്ഞാറുവശത്ത് താഴ്ചയില്‍ ചതുര്‍ബാഹുവായ മഹാവിഷ്ണു കുടികൊള്ളുന്ന കീഴ്തൃക്കോവില്‍ കാണാം. കിഴക്കുവശത്ത് പതിനെട്ടാംപടിയുടെ വെളിയില്‍ ക്ഷേത്രമൈതാനത്തില്‍ നിന്നു വടക്കോട്ടുനീളുന്ന വഴിയില്‍ കിഴക്കുവശത്തായി സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന മഹായക്ഷിയും തൃക്കവിയൂരിലെ ഉപദേവതകളുടെ കൂട്ടത്തില്‍ പെടുന്നു.
കേരളപ്പഴമ ഐതിഹ്യം അനുസരിച്ച് പരശുരാമന്‍ സ്ഥാപിച്ച മുപ്പത്തിരണ്ടു മലയാള ഗ്രാമങ്ങളിലൊന്നായ കവിയൂരിന്റെ അധിദേവതയാണ് 

തൃക്കവിയൂരപ്പന്‍. കവിയൂര്‍ ഗ്രാമക്കാരായ പത്തില്ലത്തില്‍ പോറ്റിമാര്‍ക്കായിരുന്നു ഈ മഹാക്ഷേത്രത്തിന്റെ ഊരാണ്മ. കൊല്ലവര്‍ഷം 1076ല്‍( എ.ഡി. 1900) ക്ഷേത്രം തിരുവിതാംകൂര്‍ സര്‍ക്കാര്‍ ഏറ്റെടുത്തു. തൃക്കവിയൂര്‍ മഹാദേവക്ഷേത്രത്തിന്റെ പെരുമയും പഴമയും ഭീമമായ സമ്പത്തും കണക്കിലെടുത്ത് തിരുവിതാംകൂറിലെ പന്ത്രണ്ടാമതു ഫസ്റ്റ്ക്ലാസ്സ് മേജര്‍ ദേവസ്വമായി ഇതിനെ ചേര്‍ത്തു. തിരുവിതാംകൂര്‍ ദേവസ്വം ബോര്‍ഡ് സ്ഥാപിച്ചതോടെ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ ഉടമസ്ഥാവകാശം ബോര്‍ഡിന്റെ നിയന്ത്രണത്തിലായി. തിരുവല്ല തുകലശ്ശേരി പറമ്പൂര്‍ ഇല്ലത്തിനാണ് താന്ത്രിക ചുമതല. 1960കളുടെ അവസാനം വരെ പുറപ്പെടാശാന്തിയായിരുന്നു.  കാസര്‍കോട് പുല്ലൂര്‍ഗ്രാമം, പടി മഹാ തുളുയോഗത്തില്‍പ്പെട്ട എമ്പ്രാന്തിരിമാര്‍ക്കായിരുന്നു തൃക്കവിയൂരപ്പന്റെ മേല്‍ശാന്തിയാകുവാന്‍ അവകാശം. കൊല്ലവര്‍ഷം 1107-ല്‍ രാജപ്രമുഖന്‍ ശ്രീ ചിത്തിരതിരുനാള്‍ മഹാരാജാവിന് ഉണ്ടായ സ്വപ്നദര്‍ശനത്തെത്തുടര്‍ന്ന് ഹനുമാന്‍ സ്വാമി നട പുനരുദ്ധരിച്ച് പതിവുകള്‍ ഉയര്‍ത്തിയതോടെ അവിടെയും തുല്യപ്രാധാന്യത്തോടെ മേല്‍ശാന്തി നിലവില്‍ വന്നു. ഇപ്പോള്‍ രണ്ടു നടകളിലെയും മേല്‍ശാന്തിമാരെ ദേവസ്വം ബോര്‍ഡ് നേരിട്ടു നിയോഗിക്കുകയാണ്.

ഐതിഹ്യമനുസരിച്ച് ത്രേതായുഗക്കാതലായ ശ്രീരാമചന്ദ്രനാണ് തൃക്കവിയൂരില്‍ ശിവപ്രതിഷ്ഠനടത്തിയത്. രാവണവധം കഴിഞ്ഞ് വാനരപ്പടയോടും രാക്ഷസപ്പടയോടും ഒപ്പം പുഷ്പകവിമാനത്തില്‍ അയോദ്ധ്യയിലേക്കു മടങ്ങുന്ന സീതാരാമന്മാര്‍ ക്ഷേത്രമിരിക്കുന്ന പ്രദേശത്തിന്റെ ഭംഗിയില്‍ ആകൃഷ്ടരായി ഇവിടെയിറങ്ങി. ആ സ്ഥലത്തിന്റെ ശാന്തപ്രഭാവത്തില്‍ ആകൃഷ്ടനായ ശ്രീരാമചന്ദ്രന്‍ ഇഷ്ടദേവതയായ മഹാദേവനെ അവിടെ പ്രതിഷ്ഠിക്കുവാന്‍ തീരുമാനിച്ചു. യുക്തമായ ഒരു ശിവലിംഗം കണ്ടെത്തിവരാന്‍ ഹനുമാനെ നിയോഗിച്ചു. ശ്രീരാമനു പ്രതിഷ്ഠിക്കാന്‍ പറ്റിയ ദിവ്യലിംഗം തേടി ഹനുമാന്‍ ഹിമാലയപാര്‍ശ്വങ്ങളില്‍ നടന്നു. ശിവപ്രതിഷ്ഠയ്ക്കു യുക്തമായ മുഹൂര്‍ത്തം അവസാനിക്കാറായിട്ടും ഹനുമാന്‍ മടങ്ങിയെത്താതിരുന്നപ്പോള്‍ ആ സ്ഥലത്തുനിന്നുള്ള മണ്ണും ദര്‍ഭപ്പുല്ലും ചേര്‍ത്തകുഴച്ച ശ്രീരാമന്‍ തന്നെ ഒരു ശിവലിംഗം ചമച്ചു. ശ്രീരാമനും സീതയും ചേര്‍ന്ന് ദിവ്യമുഹൂര്‍ത്തത്തില്‍ ശിവലിംഗം പ്രതിഷ്ഠിച്ച് പൂജ നിര്‍വഹിച്ചു. ഏറെത്താമസിയാതെ രണ്ടു ദിവ്യശിവലിംഗങ്ങളുമായി മടങ്ങിയെത്തിയ ഹനുമാന് പ്രതിഷ്ഠാച്ചടങ്ങു കഴിഞ്ഞുവെന്നറിഞ്ഞപ്പോള്‍ സങ്കടവും കോപവും വന്നു. ഹനുമാന്റെ ഭാവമറിഞ്ഞ ശ്രീരാമന്‍ അലിവോടെ താന്‍ പ്രതിഷ്ഠിച്ച ശിവലിംഗം മാറ്റിയിട്ട് ഹനുമാന്‍ കൊണ്ടുവന്നതിലൊരെണ്ണം പ്രതിഷ്ഠിച്ചുകൊള്ളുവാന്‍ അനുമതി കൊടുത്തു. ശ്രീരാമന്‍ അല്പം മുന്‍പുമാത്രം പ്രതിഷ്ഠിച്ച, മണ്ണില്‍ ചമച്ച ശിവലിംഗം ഊരിമാറ്റുവാന്‍ ശക്തരില്‍ ശക്തനായ ശ്രീരാമഭക്തനു സാധിച്ചില്ല. തന്റെ തെറ്റുമനസ്സിലാക്കിയ ഹനുമാന്‍ താന്‍ കൊണ്ടുവന്ന ശിവലിംഗങ്ങളും എടുത്തെറിഞ്ഞുകളഞ്ഞ് ശ്രീരാമനോട് മാപ്പപേക്ഷിച്ചു. 

ശ്രീരാമപ്രതിഷ്ഠിതമായ ദിവ്യക്ഷേത്രത്തില്‍ ലോകാവസാനകാലത്തോളം കഴിയുന്നതിന് അനുമതി നല്കണമെന്ന് അപേക്ഷിച്ചു. രാമന്‍ അതനുവദിച്ചു. അങ്ങനെ ശ്രീരാമപ്രതിഷ്ഠിതമായ തൃക്കവിയൂര്‍ മഹാക്ഷേത്ര സന്നിധിയില്‍ ഹനുമാന്‍ സ്വാമിയുടെ നിത്യസാന്നിദ്ധ്യമുണ്ടായി. ശ്രീരാമപ്രതിഷ്ഠിതമായ വിഗ്രഹം പിഴുതുമാറ്റുവാനുള്ള ശ്രമത്തിനിടയില്‍ ഹനുമാന്റെ ബലപ്രയോഗം ശിവലിംഗത്തിന് ഇളക്കമൊന്നും ഉണ്ടാക്കിയില്ലെങ്കിലും സമീപസ്ഥമായ പ്രദേശം മുഴുവന്‍ ഉയര്‍ന്നു പൊങ്ങി. അങ്ങനെ ഉയര്‍ന്നുപൊങ്ങിയ ഏഴുമുറിപുരയിടത്തിലാണ് പില്ക്കാലത്ത് മഹാക്ഷേത്രനിര്‍മ്മാണം നടന്നത്. എഴുന്നുവന്ന സ്ഥലമായതിനാല്‍ ഈ പ്രദേശത്തെ എഴുലോകം എന്നു വിളിക്കുന്നു. ഹനുമാന്‍ എടുത്തെറിഞ്ഞുകളഞ്ഞ രണ്ടു ദിവ്യശിവലിംഗങ്ങളിലൊന്നാണ് തൃക്കക്കുടി ക്ഷേത്രത്തില്‍ പ്രതിഷ്ഠിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നത്. മറ്റൊന്ന് കാലങ്ങളോളം മഹാക്ഷേത്രത്തിന്റെ കിഴക്കുഭാഗത്തുള്ള മത്തിമലയുടെ കിഴക്കേ അടിവാരത്തില്‍ മണ്മറഞ്ഞുകിടന്നു. അറുപതോളം വര്‍ഷങ്ങള്‍ക്കു മുന്പ് ആ സ്ഥലം കുഴിയ്ക്കുന്നതിനിടയില്‍ ഈ ശിവലിംഗം കണ്ടെടുക്കുകയും അത് മഹാക്ഷേത്രത്തിന്റെ പതിനെട്ടാം പടിയ്ക്കുമുകളില്‍ സ്ഥാപിക്കുകയും ചെയ്തു. ശിവലിംഗം ലഭിച്ച പുരയിടത്തീന് ശിവലിംഗപ്പുരയിടം എന്ന പേരു കൈവന്നു. അന്നു കൊണ്ടുവന്ന ശിവലിംഗത്തില്‍ പൂജകളൊന്നും നിര്‍വഹിക്കാറില്ല. ഐതിഹ്യത്തിന്റെ സത്യാവസ്ഥ എന്തായാലും തൃക്കക്കുടിക്ഷേത്രത്തിലെ ശിവലിംഗവും മത്തിമലയടിവാരത്തില്‍ നിന്നു കണ്ടെടുക്കപ്പെട്ട ശിവലിംഗവും തമ്മില്‍ വളരെ സാമ്യമുണ്ടെന്നത് ശ്രദ്ധേയമാണ്.

ശ്രിരാമന്റെ ഹിതമനുസരിച്ച് തൃക്കവിയൂര്‍ മഹാദേവക്ഷേത്രസന്നിധിയില്‍ ഹനുമാന്‍ സ്വാമിയുടെ സാന്നിദ്ധ്യമുണ്ടായി. കേരളക്കരയിലെ ശിവക്ഷേത്രങ്ങളുടെ മുന്‍പന്തിയില്‍ നില്ക്കുന്ന തൃക്കവിയൂര്‍ മഹാദേവക്ഷേത്ര ദര്‍ശനം നടത്താനെത്തിയ ദിവ്യാത്മാവായ വില്വമംഗലം സ്വാമിയാര്‍ കിഴക്കേ നടയിലെ ഇലഞ്ഞിമരത്തില്‍ ആഞ്ജനേയ സാന്നിദ്ധ്യം കണ്ടറിഞ്ഞു. ഭക്തര്‍ക്ക് ദര്‍ശനമരുളുവാനായി ക്ഷേത്രത്തിനുള്ളില്‍ത്തന്നെ എഴുന്നള്ളിയിരിക്കണമെന്ന് അദ്ദേഹം ഹനുമാന്‍ സ്വാമിയോട് അപേക്ഷിച്ചു. വില്വമംഗലത്തിന്റെ പ്രാര്‍ഥന ആഞ്ജനേയസ്വാമി അനുവദിച്ചു. നാലമ്പത്തിനുള്ളില്‍, വായൂക്കോണില്‍ വില്വമംഗലം കമിഴ്ത്തിവച്ച ജപക്കിണ്ടിയുടെ മേല്‍ ഹനുമാന്‍ സ്വാമി ഇരുന്നരുളി. കൊല്ലവര്‍ഷം 1107ല്‍ രാജപ്രമുഖനായ ശ്രീ ചിത്തിരതിരുനാള്‍ മഹാരാജാവിന് ഒരു സ്വപ്നക്കാഴ്ചയുണ്ടായി. അതെത്തുടര്‍ന്നു നടത്തപ്പെട്ട പ്രശ്നവിചാരത്തില്‍ കവിയൂര്‍ ഹനുമാന്‍സ്വാമിയുടെ സന്നിധി പുനരുദ്ധരിച്ച് പൂജാക്രമം ചിട്ടപ്പെടുത്തേണ്ടതാണെന്ന് വിധിയുണ്ടായി. അക്കാലത്തെ ഒരു സാധാരണ ഉപദേവനുള്ള പൂജയും നേദ്യങ്ങളും മാത്രമേ ഹനുമാന്‍ നടയില്‍ നിലവിലുണ്ടായിരുന്നുള്ളു. പ്രശ്നവിധിയനുസരിച്ച് രാജപ്രമുഖന്‍ ഹനുമാന്‍ സ്വാമി നടയുടെ പുനരുദ്ധാരണം നിര്‍വഹിച്ചു. പുനപ്രതിഷ്ഠയോടനുബന്ധിച്ച് ക്ഷേത്രദര്‍ശനം നടത്തുകയും സ്വര്‍ണ്ണക്കുടവും തിരുവാഭരണങ്ങളും നടയ്ക്കുവച്ചു തൊഴുകയും ചെയ്തു. ഹനുമാന്‍ നടയ്ക്ക് ഒരു മേജര്‍ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ പടിത്തരങ്ങള്‍ അനുവദിച്ച് വര്‍ഷം തോറും ചിങ്ങമാസം ഒന്നാംതീയതിമുതല്‍ പന്ത്രണ്ടാം തീയതി വരെ കളഭം നടത്തുന്നതിന് വേണ്ട നടപടികള്‍ എടുത്തു.

ആദികാലം മുതലേ അതീവസമ്പന്നമായിരുന്ന തൃക്കവിയൂര്‍ മഹാദേവക്ഷേത്രത്തിലെ കൊടിമരം തനിത്തങ്കത്തില്‍ തീര്‍ത്തതായിരുന്നത്രേ. ഒരിക്കല്‍ നാട്ടില്‍ തീവെട്ടിക്കൊള്ളക്കാരുടെ ശല്യം രൂക്ഷമായി. അവര്‍ ക്ഷേത്രം ആക്രമിച്ച് കൊള്ളയടിക്കാന്‍ ഒരുമ്പെട്ടു. ഈയവസരത്തില്‍ ഒരു രാത്രി ഹനുമാന്‍സ്വാമി പൊന്നിന്‍കൊടിമരം പിഴുതെടുത്ത് ക്ഷേത്രത്തിന്റെ പൈഞ്ഞാറുവശത്തുള്ള പോളച്ചിറയിലിട്ടു എന്നാണ് ഐതിഹ്യം. പിന്നെ ഏറെക്കാലത്തേയ്ക്ക് ഈ മഹാക്ഷേത്രത്തില്‍ കൊടിമരമേ ഇല്ലായിരുന്നു. 1930-ല്‍ നാട്ടുകാരുടെ സഹകരണത്തോടെ സ്വര്‍ണ്ണക്കൊടിമരപ്രതിഷ്ഠനടത്താന്‍ തിരുവിതാംകൂര്‍ സര്‍ക്കാര്‍ സന്നദ്ധമായി എങ്കിലും കവിയൂര്‍ എന്‍. എസ്. എസ് സ്കൂളിന്റെ നിര്‍മ്മാണത്തിന് ഒരുക്കങ്ങള്‍ നടന്നുകൊണ്ടിരുന്ന കാലമായതിനാല്‍ അന്നത് സഫലമായില്ല. തുടര്‍ന്ന് കൊല്ലവര്‍ഷം 1108ല് ഒരു ചെമ്പുകൊടിമരം പ്രതിഷ്ഠിച്ചു. 2006ല് അതിനുപകരം സ്വര്‍ണ്ണക്കൊടിമരം പ്രതിഷ്ഠിച്ചു.

തിരുവല്ല പത്തനംതിട്ട സ്റ്റേറ്റ് ഹൈവേയില്‍ മനയ്ക്കച്ചിറ കവലയില്‍ നിന്നോ തോട്ടഭാഗം കവലയില്‍ നിന്നോ രണ്ടുകിലോമീറ്റര്‍ സഞ്ചരിച്ചാല്‍ ക്ഷേത്രത്തിലെത്താം. ചങ്ങനാശ്ശേരി യില്‍ നിന്നും കവിയൂര്‍ റോഡുവഴി പതിനൊന്നു കിലോമീറ്റര്‍ ദൂരം താണ്ടിയാല്‍ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ കിഴക്കേനടയില്‍ എത്തിച്ചേരും.

തിരുവുത്സവം

ധനുമാസത്തിലെ തിരുവാതിര കൊടിയേറി ആരംഭിക്കുന്ന തിരുവുത്സവം പത്തു ദിവസം നീണ്ടു നില്ക്കുന്നു. മധ്യതിരുവിതാംകൂറിന്റെ നാനാഭാഗങ്ങളില്‍ നിന്നും ആയിരക്കണക്കിനു ഭക്തജനങ്ങള്‍ കവിയൂരുത്സവം പങ്കുചേരാന്‍ എത്താറുണ്ട്. ഉത്സവത്തിന്റെ രണ്ടുമുതല്‍ ആറുവരെ ദിനങ്ങളില്‍ നടക്കുന്ന ഊരുവലത്ത് തൃക്കവിയൂരപ്പന്റെ ദേശവഴികളെ പുളകച്ചാര്‍ത്തണിയിക്കുന്നു. രണ്ടാം ഉത്സവദിനത്തില്‍ കോടൂര്‍ക്കരയിലേയ്ക്കാണ് ഊരുവലത്ത്. ഇത് 1983-84 കാലഘട്ടത്തിലാണ് ആരംഭിച്ചത്. മുന്‍പ് രണ്ടാം ഉത്സവദിവസം മുരണികരയിലേയ്കായിരുന്നു എഴുന്നള്ളത്ത് നടന്നിരുന്നത്. എന്നാല്‍ എഴുന്നള്ളത്ത് തിരിച്ചുവരാന്‍ താമസിച്ചതുകാരണം അ എഴുന്നള്ളത്ത് വേണ്ടെന്ന് വയ്കുകയായിരുന്നത്രേ. പകരം അത്താഴശിവേലികഴിഞ്ഞ് വിളക്കിനെഴുന്നള്ളത്തിനോടനുബന്ധിച്ച് മുരണിയ്കു പുറപ്പാടായി പള്ളീവേട്ടയാല്‍ വരെ ഭഗവാനെയും ദേവിയെയും എഴുന്നള്ളിക്കുന്നു. പഴയമുരണിയെഴുന്നള്ളത്തിന്റെ പ്രതീകമായിട്ടുള്ള ഈ ഭക്തിസാന്ദ്രമായ എഴുന്നള്ളത്തു തൊഴുത് ഭഗവാനും ഭഗവതിയ്ക്കും ഉപചാരം നല്‍കുവാനായി മുരണിയില്‍ നിന്നുമുള്ള തൃക്കവിയൂരപ്പന്റെ പ്രജകളുടെ പ്രതിനിധികള്‍ ഇന്നും ക്ഷേത്രത്തിലെത്തിച്ചേരുന്നു. 

മൂന്നാം ഉത്സവത്തിന് പടിഞ്ഞാറ്റുംചേരി ആഞ്ഞിലിത്താനം, നാലാം ഉത്സവത്തിന് കല്ലൂപ്പാറ- തോട്ടഭാഗം, അഞ്ചാമുത്സവത്തിന് കുന്നന്താനം, ആറാം ഉത്സവത്തിന് ഇരവിപേരൂര്‍ എന്നിങ്ങനെ ദേശങ്ങളിലേക്കുള്ള എഴുന്നള്ളത്തുകള്‍ ഇന്നും പരമ്പരാഗതരീതിയില്‍ നടക്കുന്നു, ഇതോടനുബന്ധിച്ച് നൂറുകണക്കിനാളുകള്‍ പറയിടുമായിരുന്നത് കാലതാമസം കാരണം തന്ത്രിയുടെ നിര്‍ദ്ദേശമനുസരിച്ച് 2005 മുതല്‍ നിര്‍ത്തലാക്കി. പകരം ഈ വഴിയിലുള്ള കീഴിടു ക്ഷേത്രങ്ങളിലെ ഇറക്കിപ്പൂജയും ദേശാതിര്‍ത്തികളില്‍ കൊടികുത്തുന്ന ചടങ്ങും ഇപ്പോഴും നിലനില്‍ക്കുന്നു. ഏഴാം ഉത്സവം മുതല്‍ വലിയുത്സവമായി മതില്‍ക്കകത്തുതന്നെ ആഘോഷിക്കുന്നു. ഉത്സവബലി വേലയ്ക്കെഴുന്നള്ളത്ത് സേവ വിളക്ക് എന്നിവയാണ് ഈ ദിവസങ്ങളിലെ ചടങ്ങുകള്‍. ഒന്പതാമുത്സവം ഉത്സവത്തിന് പരമപ്രാധാന്യം വരിക്കുന്നു. പഴയകാലത്ത് മദ്ധ്യതിരുവിതംകൂറിലെ ഏറ്റവും വലിയ ഉത്സവചടങ്ങുകളിലൊന്നായിരുന്നു കവിയൂര്‍ പള്ളിവേട്ട. ആഡംബരപ്രധാനമായിരുന്നു ഈ ദിവസത്തെ ചടങ്ങുകള്‍. സ്വര്‍ണ്ണത്തല്ലേക്കെട്ടണിഞ്ഞ ഗജവീരന്മാരുടെ മേല്‍ തങ്കച്ചട്ടത്തില്‍ ദേവന്റെയും ദേവിയുടെയും വിഗ്രഹങ്ങള്‍ തങ്കയങ്കിചാര്‍ത്തി, സ്വര്‍ണ്ണക്കുടകളുടെയും പൊന്നാലവട്ടങ്ങളുടെയും വെഞ്ചാമരങ്ങളുടെയും അകമ്പടിയോടെ, വെള്ളിച്ചമയങ്ങളണിഞ്ഞ ആനകളുടെ അകമ്പടിയോടെ എഴുന്നള്ളിക്കുകയും പൊന്നില്‍ത്തീര്‍ത്ത കാഴ്ച്ചവസ്തുക്കള്‍ ദര്‍ശനത്തിനു വയ്ക്കുകയും ചെയ്യുമായിരുന്നു എന്ന് പഴമക്കര്‍ പറയുന്നു. സുരക്ഷാകാരണങ്ങളാല്‍ ഇതില്‍ ചുരുക്കം ആഡംബര വസ്തുക്കളേ ഇപ്പോള്‍ എഴുന്നള്ളത്തിനെടുക്കാറുള്ളു. വന്പിച്ച ജനാവലിതന്നെ ഇന്നും കവിയൂര്‍പള്ളിവേട്ട ദിനത്തില്‍ ക്ഷേത്രത്തിലെത്തിച്ചേരുന്നു. പള്ളിനായാട്ടുവിളിക്കുന്നത് കാവിടനായരായിരുന്നു. പത്താംഉത്സവത്തിന് ആറാട്ട് നടക്കുന്നത് മണിമലയാറിലെ പാറപ്പുഴ കടവിലാണ്. കൊടിയിറക്കിയ ശേഷം ആറാട്ടിനെഴുന്നള്ളിക്കുന്നതാണ് ഇവിടുത്തെ പതിവ്.

ഹനുമദ്ജയന്തി

ഹനുമാന്‍സ്വാമിനടയുടെ പുനരുദ്ധാരണത്തിനു ശേഷം ആയിരത്തിത്തൊള്ളായിരത്തി അന്പതുകളില്‍ ആരംഭിച്ച ഉത്സവമാണീത്. ധനുമാസത്തിലെ മൂലം നാളിലാണ് ഈ ഉത്സവം കൊണ്ടാടുന്നത്. ഏഴുദിവസം നീളുന്ന ആഘോഷങ്ങള്‍ അന്ന് പരമകാഷ്ഠയിലെത്തുന്നു. ഉച്ചയ്ക്ക് കളഭാഭിഷേകവും വൈകിട്ട് പുഷ്പാഭിഷേകവും നടക്കുന്നു. അഭിഷേകത്തിനുള്ള പുഷ്പം ഞാലിയില്‍ ഭഗവതി ക്ഷേത്രത്തില്‍ നിന്നും സ്വര്‍ണ്ണകുംഭത്തില്‍ അലങ്കരിച്ച രഥത്തില്‍ മഹാക്ഷേത്രത്തിലേയ്ക്കാനയിക്കുന്നു. കുറെ വര്ഷങ്ങളായി ഈ എഴുന്നള്ളത്തിനെ ഭക്തര്‍ നിറപറയിട്ടു സ്വീകരിക്കുന്ന പതിവിമുണ്ട്. കവിയൂരിലെ ഹനുമദ്ജയന്തി തൊഴുന്നതിനായി കേരളത്തിന്റെ നാനാഭാഗങ്ങളില്‍ നിന്നും പതിനായിരക്കണക്കിനു ഭക്തജനങ്ങള്‍ അന്ന് വന്നെത്തുന്നു.

ഉത്രട്ടാതി തിരുനാള്‍

പടിഞ്ഞാറേ നടയില്‍ ശ്രീമൂലരാജേശ്വരിയെ പ്രതിഷ്ഠിച്ചതിന്റെ സ്മരണയ്ക്കു നടത്തുന്ന ഉത്സവമാണിത്. മകരമാസത്തിലെ ഉത്രട്ടാതി ദിവസമാണ് ഈ ഉത്സവം. വിശേഷാല്‍ പൂജകളും ആനപുറത്തു ശിവേലിയും ഈ ദിവസമുണ്ട്.

ശിവരാത്രി

തൃക്കവിയൂര്‍ മഹാക്ഷേത്രത്തിലെ ശിവരാത്രിയുത്സവം പ്രസിദ്ധമാണ്. പഴയകാലത്ത് ഇതോടനുബന്ധിച്ച് നാനഭാഗത്തുനിന്നും കെട്ടുകാഴ്ചകള്‍ ക്ഷേത്രത്തിലെത്തിയിരുന്നു. വിശേഷാല്‍പൂജകളും പുറത്തേയ്ക്കെഴുന്നള്ളത്തുകളും സേവയും വിളക്കിനെഴുന്നള്ളത്തും നടക്കുന്നു. അര്‍ദ്ധരാത്രിയ്ക്ക് ശിവരാത്രി പൂജകഴിഞ്ഞുള്ള വിളക്കിനെഴുന്നള്ളത്തിനോടനുബന്ധിച്ച് കവിയൂര്‍, ഞാല്‍ഭാഗം, തോട്ടഭാഗം, പടിഞ്ഞാറ്റുഞ്ചേരി, ആഞ്ഞിലിത്താന്ം, മുണ്ടിയപ്പള്ളീ, കുന്നന്താനം, കോട്ടൂര്‍കരകളുടെ വകയായി ക്ഷേത്രത്തിലെ ചുറ്റുവിളക്കുകളും സ്തംഭവിളക്കുകളും തെളിയ്ക്കുന്നു. പഴയകാലത്ത് ശിവരാത്രിയോടനുബന്ധിച്ച് ക്ഷേത്രം വകയായുള്ള നായ്ക്കുഴി എന്ന പറമ്പില്‍ നടന്നിരുന്ന വിത്തുവിളകളുടെ വാണിഭം അതിപ്രസിദ്ധമായിരുന്നു.

സഹസ്രകലശം

ഇടവമാസത്തിലെ വെളുത്തപക്ഷദ്വാദശിമുതല്‍ പത്തുദിവസം നടക്കുന്ന സഹസ്രകലശവും പതിനൊന്നാം ദിനത്തിലെ കളഭാഭിഷേകവും കവിയൂര്‍ ഉത്സവം പോലെതന്നെ പ്രധാനമായ ഒരു ചടങ്ങാണ്. ക്ഷേത്രം വക ഭൂമികളിലെ ആഞ്ഞിലിത്തടികള്‍ വെട്ടിവിറ്റതില്‍ നിന്നു ലഭിച്ച 17740 രൂപ സര്‍ക്കാര്‍ ട്രഷറിയില്‍ നിക്ഷേപിച്ചതിന്റെ പലിശയുപയോഗിച്ച് നടത്തത്തക്കവിധത്തില്‍ സഹസ്രകലശം ആരംഭിച്ചത് കൊല്ലവര്‍ഷം 1082( എഡി1907)ല്‍ ആരംഭിച്ചതാണ് ഈ ഉത്സവം. പൂര്‍ണ്ണമായും താന്ത്രികചടങ്ങുകള്‍ നിറഞ്ഞതാണ് സഹസ്രകലശച്ചടങ്ങുകള്‍. ദിവസവും നൂറുകുടം എന്നകണക്കില്‍ പത്തുദിവസമായി മന്ത്രപൂതമായ ജലം അഭിഷേകം ചെയ്യുന്നതാണ് ഇതിന്റെ സവിശേഷത. ആട്ടവിശേഷമായി സഹസ്രകലശം നടക്കുന്ന അപൂര്‍വക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നാണിത്. ബ്രഹ്മകലശമായി വലിയ സ്വര്‍ണ്ണക്കുടവും പരികലശങ്ങളായി വെള്ളിക്കുടങ്ങളും ഉപയോഗിക്കുന്നു. പതിനൊന്നാം ദിവസം കളഭാഭിഷേകമാണ്. അന്നേദിവസം ഉദയാസ്തമനപൂജയും ആനപ്പുറത്ത് ശ്രീബലികളുമുണ്ട്. ഉത്സവത്തിനുള്ളരീതിയില്‍ എല്ലാദിവസവും വിപുലമായ പ്രസാദമൂട്ടും പണ്ട് നിലവിലുണ്ടായിരുന്നു. ഇപ്പോള്‍ കളഭാഭിഷേകത്തിന്റെ ദിവസം മാത്രം വിപുലമായ പ്രസാദമൂട്ട് നിലവിലുണ്ട്.

അരിശ്ശിവേലി

കര്‍ക്കിടകത്തിന്റെ അവസാനദിവസമാണ് അരിശിവേലി നടക്കുന്നത്. കുട്ടന്നാട്ടില്‍ ക്ഷേത്രം വകയായുണ്ടായിരുന്ന പാടശേഖരങ്ങളില്‍ കൃഷിചെയ്ത നെല്ലുകുത്തിലഭിക്കുന്ന അരിവിഹിതം അതിനു നിയോഗിക്കപ്പെട്ട കുടുംബത്തിലെ അംഗങ്ങള്‍ അത്താഴശിവേല്യോടനുബന്ധിച്ച് ക്ഷേത്രത്തില്‍ സമര്‍പ്പിക്കുന്നതാണ് ചടങ്ങ്. ഇടക്കാലത്ത് നിന്നുപോയ ഈ ചടങ്ങ് ഏതാനും വര്‍ഷം മുന്പ് പുനരാരംഭിച്ചിട്ടുണ്ട്.

പന്ത്രണ്ടു കളഭ്ം

ഹനുമാന്‍സ്വാമിനടയുടെ നവീകരണത്തോടനുബന്ധിച്ച് തിരുവിതാം കൂര്‍ രാജാവ് തുടങ്ങിവച്ച ചടങ്ങാണ് പന്ത്രണ്ടു കളഭം. ചിങ്ങമാസം ഒന്നുമുതല്‍ പന്ത്രണ്ടുവരെ ദിനങ്ങളിലാണ് ഹനുമാന്‍സ്വാമിയ്ക്ക് കളഭാഭിഷേകം നടക്കുക. ബ്രഹ്മകലശമായി മഹാരാജവു നടയ്ക്കുവച്ച ചെറിയ സ്വര്‍ണ്ണക്കുടവും പരികലശങ്ങളായിവെള്ളിക്കുടങ്ങളും ഉപയോഗിക്കുന്നു

കന്നിമാസത്തിലെ ആയില്യം

നാഗത്താന്‍മാരുടെ നടയിലെ ഉത്സവമാണിത്. നാഗരാജാവിനും നാഗയക്ഷിയ്ക്കും നൂറും പാലും നിവേദിക്കുന്നത് കന്നിമാസത്തിലെ ആയില്യം ദിവസമാണ്.