രാഖി ബന്ധൻ (രക്ഷാ ബന്ധൻ) - ആചാരങ്ങളും വിശ്വാസങ്ങളും

സഹോദരി സഹോദര ബന്ധത്തിൻറെ പ്രതീകമായാണ്  രാഖി ബന്ധൻ  അഥവാ രക്ഷാ ബന്ധൻ ആഘോഷിക്കുന്നത്. ശ്രാവണ മാസത്തിലെ പൂർണ്ണ ചന്ദ്ര ദിവസം വരുന്നതിനാൽ ഈ ആഘോഷത്തെ ശ്രാവണ പൂർണ്ണിമയെന്ന പേരിലും, രാഖി പൂർണ്ണിമയെന്ന പേരിലും അറിയപ്പെടുന്നു. സഹോദരി സ്വന്തം സഹോദരന് രാഖി കെട്ടുന്നത് പോലെ അകന്ന ബന്ധത്തിലുള്ള സഹോദരിമാരും, പരസ്പരം  രക്തബന്ധമില്ലാത്ത സ്ത്രീകളും വളരെ അടുത്ത സുഹൃത്തുക്കൾക്ക്‌ രാഖി കെട്ടുകയും സഹോദരനായി അംഗീകരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. സ്നേഹത്തോടും,
ഭക്തിയോടും, പ്രാർത്ഥനയോടും കൂടി രാഖി കെട്ടുന്നതോടെ സഹോദരി, സഹോദര ബന്ധം ദൃഢമാവുകയും, അതോടൊപ്പം ആയുരാരോഗ്യവും, സർവ്വവിധ  ഐശ്വര്യങ്ങളും, അപകടങ്ങളിൽ നിന്നും രക്ഷ ലഭിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു എന്ന് വിശ്വാസം.

രക്ത ബന്ധമുള്ളവരായാലും, ഇല്ലാത്തവരായാലും രാഖി കെട്ടിക്കഴിഞ്ഞാൽ ജീവിച്ചിരിക്കുന്നത്രയും കാലം അവർ പരസ്പരം സഹോദരി, സഹോദരന്മാരായി ജീവിക്കണം. സഹോദരിക്ക് ആവശ്യമായ ഏതു വിധ സംരക്ഷണവും, ഏത് സാഹചര്യങ്ങളിലും നൽകുവാൻ സഹോദരൻ ബാധ്യസ്ഥനുമാണ്. ഉത്തരേന്ത്യൻ സംസ്ഥാനങ്ങളിലും, കേരളം ഒഴികെയുള്ള തെന്നിന്ത്യൻ സംസ്ഥാനങ്ങളിലും നൂറ്റാണ്ടുകൾക്ക് മുമ്പ് മുതൽ രക്ഷാ ബന്ധൻ ആഘോഷിച്ചു വരുന്നു. എന്നാൽ കേരളത്തിൽ അടുത്ത കുറച്ചു വർഷങ്ങളായിട്ടാണ്
രക്ഷാ ബന്ധൻ 
ആഘോഷങ്ങൾക്ക് കൂടുതൽ പ്രചാരമുണ്ടായത്.

തിളങ്ങുന്നതും വർണ്ണ ശബളവുമായ പലതരം  നൂല് കൊണ്ട് സ്വന്തമായി വീടു കളിൽ നിർമ്മിക്കുന്ന രാഖിയാണ് മുൻ കാലങ്ങളിൽ ഉപയോഗിച്ചിരുന്നത്. വീട്ടമ്മമാർ കൂടിയിരുന്നു പല ദിവസങ്ങൾ കൊണ്ടാണ് രാഖി ഉണ്ടാക്കിയിരുന്നത്. എന്നാൽ തിരക്കുകളിൽ നിന്നും തിരക്കുകളിലേക്ക് കൂപ്പ് കുത്തുന്ന ഇന്നത്തെ സ മൂഹത്തിന് വീടുകളിൽ ഭക്ഷണം ഉണ്ടാക്കാനടക്കം ഒന്നിനും നേരമില്ലാതായി, ഈ അവസ്സരം മുതലാക്കാൻ വിപണിയിൽ മൽസരങ്ങളും തുടങ്ങി. ഇന്ന് ആക ർഷകങ്ങളായ പല തരം രാഖികൾ വിപണികളിൽ സുലഭമാണ്. അത് കൊണ്ട് തന്നെ സ്വന്തമായി നിർമ്മിച്ചു സമയം കളയാനൊന്നും ആരും മിനക്കെടാറില്ല.

"രക്ഷാ ബന്ധൻ" സംസ്കൃത ഭാഷയിൽ "സംരക്ഷണത്തിൻറെ കെട്ട്" എന്ന് അർത്ഥം വരുന്നു. വൈവിധ്യമായ ആഘോഷങ്ങളോട് കൂടിയാണ് ഭാരതത്തിൽ
എല്ലായിടങ്ങളിലും രക്ഷാ ബന്ധൻ ആഘോഷിക്കുന്നത്.
മാതാപിതാക്കളും, വീട്ടി ലെ മറ്റു അംഗങ്ങളും ഒത്തു കൂടി രക്ഷാ ബന്ധൻറെ ചടങ്ങുകൾ ആരംഭിക്കുന്നു. പുതു വസ്ത്രങ്ങൾ ധരിച്ച സഹോദരി, സഹോദന്മാർ ആദ്യം പ്രാർത്ഥിക്കുന്നു. പല തരം പുഷ്പങ്ങളും രാഖിയും തളികയിൽ എടുത്തു ഒരു ചെറു  നെയ്‌ വിളക്ക് കത്തിച്ചു (ചിലർ കർപ്പൂരവും കത്തിക്കുന്നു) പൂജാ മുറിയിൽ  ഇഷ്ട
ദേവന്റെ മുമ്പിൽ പ്രാർത്ഥിക്കുകയും ആരതി ഉഴിയുകയും ചെയ്യുന്നു.

ദൈവ പൂജക്ക്‌ ശേഷം തളികയുമായി സഹോദരനെ ആരതി ഉഴിയുന്നു. മൂന്ന് പ്രാവശ്യം ആരതി ഉഴിഞ്ഞ ശേഷം വലതു കയ്യിൽ രാഖി കെട്ടുകയും നെറ്റിയി ൽ സിന്ദൂരം അണിയിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. സഹോദരൻ സമ്മാനങ്ങൾ കൈമാ റുകയും, അനുഗ്രഹിക്കുകയും, ഏതു ഘട്ടത്തിലും, ഏത് വിധത്തിലുള്ള സഹാ യങ്ങളും, സംരക്ഷണങ്ങളും നൽകാമെന്നും ശപഥം ചെയ്യുകയും, തുടർന്ന് പരസ്പരം പലതരം മധുര പലഹാരങ്ങളും, പഴങ്ങളും ഊട്ടിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു അതോടെ രക്ഷ ബന്ധൻറെ ആചാരങ്ങളും ചടങ്ങും പൂർത്തിയാകുന്നു.

വിവാഹിതയായ പെൺ മക്കൾ ഭർതൃ ഗൃഹത്തിൽ നിന്നും മധുര പലഹാരങ്ങളും റാഖിയുമായി സ്വന്തം വീടുകളിലെത്തുകയും, സഹോദരന് രാഖി കെട്ടുകയും ചെയ്യുന്നു. തുടർന്ന് വീടുകളിലും 
മധുര പലഹാരങ്ങളും പായസവും മറ്റു പല തരം വിഭവ സമൃദ്ധമായ ഭക്ഷണങ്ങളും ഉണ്ടാക്കുന്നു. കുടുംബങ്ങൾ എല്ലാവരും ഒന്നിച്ചിരുന്നു സദ്യ ഉണ്ണുകയും വൈകുന്നേരങ്ങളിൽ ക്ഷേത്ര ദർശനവും, കടൽക്കരയിലും മറ്റും ആടിയും പാടിയും വിനോദയാത്രകൾ നടത്തിയും
ആഘോഷത്തെ അവിസ്മരണീയമാക്കുന്നു.

എത്ര വർഷങ്ങൾക്കു മുമ്പ് മുതൽ നിലവിലുള്ള ആഘോഷമാണെന്നതിനു വ്യക്തമായ രേഖകളോ, വിവരമോ ലഭ്യമല്ല, എന്നാൽ ഭവിഷ്യ പുരാണത്തിലും, ഭാഗവത പുരാണത്തിലും, വിഷ്ണു പുരാണത്തിലും രക്ഷാ ബന്ധൻ പ്രതിപാദി ക്കപ്പെടുകയാൽ പല ആയിരം വർഷങ്ങൾക്ക് മുമ്പ് മുതൽ തന്നെ ആഘോഷവും ആചാരങ്ങളും ഭാരതത്തിൽ നിലവിലുള്ളതായി അനുമാനിക്കാം. സിഖ്കാരുടെയിടയിൽ ആയിരത്തിൽ കൂടുതൽ വർഷങ്ങൾക്ക് മുമ്പ് മുതൽ ആഘോഷങ്ങ ൾ നടന്ന് വന്നിരുന്നതിന്റെ വിവരങ്ങൾ ലഭ്യമാണെന്നാണ് വിവരം.

പല കഥകളും ഐതിഹ്യങ്ങളും രക്ഷാ ബന്ധനുമായി ബന്ധപ്പെട്ടു നിലവിലു ണ്ടെങ്കിലും കൂടുതൽ പ്രചാരത്തിലുള്ളത് ശ്രീകൃഷ്ണനും ദ്രൗപതിയും തമ്മിലുള്ള സഹോദരി, സഹോദര ബന്ധമാണ്. മൂന്നു കണ്ണും നാലു കൈകളോടും കൂടിയ ശിശുപാലന്റെ ശിരച്ഛേദം നടത്തുന്ന സമയത്ത് ഭഗവാൻ  ശ്രീ കൃഷ്ണൻറെ കൈ വിരലിൽ ആഴത്തിലുള്ള മുറിവുണ്ടാകുന്നു.  അടുത്തുണ്ടായിരുന്ന ദ്രൗപതി ഭഗവാൻറെ രക്ഷക്കെത്തുകയും  അവരുടെ അഴകുള്ള പുത്തൻ സാരി  കീറിയെടുത്ത്  ശ്രീകൃഷ്ണൻറെ വിരലിൽ കെട്ടുകയും രക്തസ്രാവം ശമിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ദ്രൗപതിയുടെ ഈ പ്രവർത്തിയിൽ സന്തുഷ്ടനായ ഭഗവാൻ കൃഷ്ണൻ ദ്രൗപതിയെ ആശിർവദിക്കുകയും സഹോദരിയായി അംഗീകരിക്കുകയും, ഏത് സാഹചര്യത്തിലും സംരക്ഷിക്കാമെന്ന ശപഥവും ചെയ്യുന്നു.  അവസരം വരുമ്പോൾ സാരി കഷണത്തിലെ ഓരോ ഇഴ നൂലിനും പകരമായി തിരിച്ചു ഉപഹാരം നൽകുമെന്ന് പ്രതിജ്ഞയെടുക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.

കൗരവ സഭയിൽ ദുര്യോധനൻറെ ആജ്ഞയനുസ്സരിച്ചു ദുശ്ശാസ്സനൻ ദ്രൗപതിയെ വിവസ്ത്രയാക്കാൻ ശ്രമിക്കുമ്പോൾ  ശ്രീകൃഷ്ണൻ പ്രത്യക്ഷപ്പെടുകയും ഓരോ നൂലിഴക്കും പകരമായി അഴിച്ചാൽ തീരാത്തത്രയും സാരി നൽകി സഹോദരി യായ ദ്രൗപതിയുടെ മാനം കാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ദ്രൗപതി ഭഗവാൻ കൃഷ്ണന്റെ കയ്യിൽ കെട്ടിയ സാരിക്കഷണമാണ് രാഖിയായി (രക്ഷ) മാറിയതെന്ന് ഐതിഹ്യം. പിന്നീട് മഹാഭാരത യുദ്ധത്തിൽ പങ്കെടുക്കാൻ പോകുന്ന അവസര ത്തിലും ദ്രൗപതി രാഖി കെട്ടി സഹോദരനായ   ശ്രീകൃഷ്ണന്റെ രക്ഷ ഉറപ്പു വരുത്തിയെന്നും വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. ഈ വിശ്വാസവും
ആചാരങ്ങളുമാണ് രക്ഷാബന്ധൻ ആയി മാറിയതെന്ന് ഒരു ഐതിഹ്യം.

ഉത്തരേന്ത്യയിൽ നിലവിലുള്ള മറ്റൊരു ഐതിഹ്യ കഥ മഹാബലിയുമായി
ബന്ധപ്പെട്ടു കിടക്കുന്നു. മഹാബലി വാമനനോട് രണ്ടു ആഗ്രഹങ്ങൾ സഫലീകരി ക്കാനുള്ള  അനുവാദം ചോദിക്കുകയും വാമനനായ മഹാവിഷ്ണു അനുവദി ക്കുകയും ചെയ്തുവെന്നും അതിൽ ഒന്ന് വർഷത്തിലൊരിക്കൽ പ്രജകളെ   സന്ദർശിക്കാനുള്ള അനുമതിയും, രണ്ടാമത്തേത് മഹാബലിക്ക് ദിവസവും രാവും പകലും മഹാവിഷ്ണുവിനെ കണ്ടു കൊണ്ടിരിക്കണമെന്നതുമായിരുന്നു. 
അങ്ങിനെ നിത്യവും കണ്ടിരിക്കാൻ വേണ്ടി തന്റെ ദ്വാരപാലകനായിരിക്കാൻ  മഹാവിഷ്ണുവിനോട് അഭ്യർത്ഥിക്കുന്നു. 
വാക്ക് പാലിക്കാൻ ബാധ്യസ്ഥനായ മഹാവിഷ്ണു മഹാബലിയുടെ ദ്വാരപാലകനായി ഇരിക്കാനും തുടങ്ങി.

വിഷമ വൃത്തത്തിലായ വിഷ്ണുപത്നിയായ
ലക്ഷ്മി നാരദമുനിയോട്
എന്തെങ്കിലും ഉപായം പറഞ്ഞു കൊടുക്കാൻ ആവശ്യപ്പെടുന്നു. നാരദമുനി
മഹാബലിയെ സഹോദരനായി അംഗീകരിക്കാനും, സ്നേഹോപഹാരമായി വർണ്ണ നൂൽ കയ്യിൽ കെട്ടാനും ഉപദേശിക്കുന്നു. ഉപദേശം സ്വീകരിച്ച ലക്ഷ്മിദേവി  മഹാബലിയുടെ കയ്യിൽ വർണ്ണ ചരട് കെട്ടി സാഹോദര്യ ബന്ധമുറപ്പിക്കുന്നു.
സഹോദരിക്ക് ഉപഹാരമായി എന്ത് വേണമെങ്കിലും ആവശ്യപ്പെട്ടു കൊള്ളാൻ മഹാബലി അഭ്യർത്ഥിക്കുന്നു. തൻറെ ഭർത്താവായ മഹാവിഷ്ണുവിനെ കൂടെ അയക്കുവാൻ ലക്ഷ്മി ദേവി ആഗ്രഹം പ്രകടിപ്പിക്കുകയും,  
സഹോദരിയുടെ ഇച്ഛാ നുസരണം മഹാവിഷ്ണുവിനെ ദ്വാരപാലക സ്ഥാനത്ത് നിന്നും ഒഴിവാക്കി
ലക്ഷ്മി ദേവിയുടെ കൂടെ പറഞ്ഞയച്ചെന്നും കഥ. അത് ഒരു ശ്രാവണ ശുക്ല പക്ഷ പൂർണ്ണിമ ദിവസമായിരുന്നുവെന്നും, അന്ന് മുതലാണ് രക്ഷാ ബന്ധൻ നിലവിൽ വന്നതെന്നും മറ്റൊരു കഥ.